Bruksizm. Przyczyny, objawy i współpraca ortodonty z fizjoterapeutą w jego leczeniu

Bruksizm to złożone zaburzenie układu stomatognatycznego, które objawia się mimowolnym zaciskaniem lub zgrzytaniem zębami. Może występować zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy, powodując przeciążenie mięśni żucia, bóle głowy, szyi oraz problemy w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego (SSŻ). Długofalowo prowadzi do uszkodzeń szkliwa, zmian w okluzji, a nawet dolegliwości w obrębie kręgosłupa szyjnego. Współpraca ortodonty i fizjoterapeuty stomatologicznego łączy korektę strukturalnych zaburzeń z terapią funkcjonalną, która przywraca równowagę mięśniowo-stawową.

Przeczytaj również: Kinesiotaping. Kiedy jest pomocny?

Bruksizm i jego wpływ na układ stomatognatyczny

Bruksizm klasyfikuje się jako parafunkcję narządu żucia. Nieprawidłową, nieświadomą aktywność mięśniową niezwiązaną z podstawowymi funkcjami, takimi jak żucie czy mowa. U podłoża tego zaburzenia leżą czynniki zarówno psychogenne, jak i somatyczne. Z punktu widzenia ortodoncji i fizjoterapii problem ten obejmuje zęby, ale również stawy skroniowo-żuchwowe, mięśnie żucia, mięśnie szyi oraz powiązane struktury powięziowe.

W praktyce oznacza to, że u pacjenta z bruksizmem obserwuje się także wzmożone napięcie mięśni żwaczy, skroniowych i mostkowo-obojczykowo-sutkowych. Nadmierna aktywność mięśniowa prowadzi do dysfunkcji SSŻ, a te mogą pogłębiać wady zgryzu. W konsekwencji powstaje błędne koło, w którym ortodontyczne nieprawidłowości i przeciążenia mięśniowo-stawowe wzajemnie się nasilają.

Współpraca ortodonty i fizjoterapeuty

W leczeniu bruksizmu konieczne jest zintegrowane podejście. Ortodonta Wrocław odpowiada za przywrócenie prawidłowych kontaktów zwarciowych. Fizjoterapeuta Poznań natomiast za normalizację napięcia mięśniowego i pracę nad mechaniką stawów oraz postawą ciała. Dzięki takiej współpracy można zredukować objawy, ale też usunąć źródło problemu.

Ortodonta ocenia okluzję, analizuje relacje między żuchwą a szczęką i dobiera odpowiedni plan leczenia – może to być aparat stały, nakładkowy (np. Invisalign) lub szyna relaksacyjna, która chroni powierzchnie zębów przed ścieraniem i odciąża stawy. U osób z bruksizmem wtórnym do wady zgryzu ważne jest doprowadzenie do równowagi zwarciowej i ustabilizowanie pozycji żuchwy.

Fizjoterapeuta natomiast skupia się na pracy manualnej w obrębie mięśni żucia i SSŻ. Wykorzystuje techniki mobilizacji stawu, terapii tkanek miękkich, neuromobilizacji nerwu trójdzielnego oraz elementy metod takich jak PNF, FDM czy terapia manualna tkanek głębokich. Często włącza także kinesiotaping wspomagający pracę mięśni i poprawiający drenaż limfatyczny w okolicy twarzy. Ważnym etapem terapii jest również nauka prawidłowych wzorców ruchowych, tzn. położenia języka, kontroli toru oddechowego oraz odruchu połykania.

Zintegrowany proces leczenia

W praktyce leczenie bruksizmu to długofalowy proces, w którym niezbędna jest komunikacja między specjalistami.

1. Na początku ortodonta i fizjoterapeuta przeprowadzają diagnostykę: ocenę okluzji, napięcia mięśniowego, toru ruchu żuchwy i postawy.
2. Następnie wdraża się terapię manualną i reedukację mięśniową – fizjoterapeuta redukuje napięcia i przywraca prawidłową biomechanikę SSŻ.
3. W dalszej kolejności ortodonta stabilizuje uzyskane efekty poprzez korektę okluzji lub leczenie aparatem.

Takie podejście pozwala zlikwidować objawy bólowe, przywrócić prawidłowe funkcjonowanie mięśni żucia i zapobiec nawrotom parafunkcji.